Ciągle niespokojnie w Irlandii Północnej, część 1

W Irlandii Północnej od kilkunastu lat trwa proces pokojowy, ale nadal region ten jest niespokojny. Co jakiś czas media donoszą o atakach, zamachach bombowych, rannych i ofiarach śmiertelnych trwającego od średniowiecza konfliktu.

Czym jest Irlandia Północna i na czym polega konflikt?

Irlandia Północna to oficjalna nazwa regionu w północno-wschodniej części wyspy Irlandii, która składa się z 26 hrabstw Republiki Irlandii oraz 6 hrabstw Irlandii Północnej. Republika Irlandii, ze stolicą w Dublinie, stanowi niezależne państwo, z kolei Irlandia Północna, ze stolicą w Belfaście, jest jednym z czterech państw (obok Anglii, Szkocji, Walii) wchodzących w skład Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej.

Przyczyny konfliktu m.in. tkwią korzeniami w historii sięgającej średniowiecza. W XII w. przybyli do Irlandii Anglicy, stali się na tyle silnym i znaczącym żywiołem, że w roku 1171 król Anglii Henryk II Plantagenet ogłosił się panem Irlandii. Od tego momentu zaczęło się w Irlandii trwające ponad 800 lat panowanie brytyjskie i jej kolonizacja. Na podbitych terenach osiedlano Anglików, których obdarzano przywilejami kosztem ludności miejscowej. Rdzenna ludność irlandzka, jej zwyczaje, język oraz wyznanie stały się obiektem prześladowań. W Irlandczykach narodził się opór przeciwko narzuconemu siłą panowaniu. Rozpoczęli z Anglikami walki, które przybrały charakter walk narodowowyzwoleńczych.

Następnie do tej walki o niepodległość dołączył element walki religijnej, a później także politycznej, jak również tej na tle ekonomicznym. Najważniejsze wydarzenia, które wpływały na konflikt to m.in. to, iż w 1800 r. doszło do podpisania unii, która czyniła Irlandię częścią powstałego wówczas Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii, oraz podpisanie traktatu w 1921 r., kiedy to w ramach Zjednoczonego Królestwa powstała Irlandia Północna. Głównie to ten traktat, który podzielił Irlandię na dwie części, stał się powodem trwającego po dziś dzień, kryzysu na tym obszarze.

Generalnie spór dotyczy republikanów (w większości katolików) chcących zjednoczenia obu części Irlandii oraz unionistów (w większości protestantów) pragnących pozostać przy Wielkiej Brytanii. Przy czym warto zaznaczyć, że katolicy byli w mniejszości i stali się ofiarą dyskryminacji politycznej, społecznej, religijnej i ekonomicznej.

Porozumienie

Podejmowane kilkakrotnie próby rozwiązania sporu spotykały się zawsze z obawami protestantów o utratę swojej władzy w Irlandii Północnej i radykalizację nastrojów mniejszości. Jednak stopniowo dochodziło do wyciszenia konfliktu, a w latach 90-tych nastroje społeczne wyciszyły się na tyle, że umożliwiły podjęcie negocjacji. Dlatego też od początku lat 90-tych próbowano inicjować rozmowy dążące do porozumienia.

Porozumienie udało się osiągnąć 10 kwietnia 1998 r. w Wielki Piątek, podpisano wówczas tzw. porozumienie wielkopiątkowe. Stanowiło ono wynik głębokiego kompromisu i stworzyło podstawy nowego ładu konstytucyjnego Irlandii Północnej. Miało wielkie znaczenie dla państwa. Mimo, że porozumienie nie zadawalało wszystkich to stanowiło duży krok w kierunku pokoju.